«Γνωρίζοντας την παραδοσιακή κατοικία, σχεδιάζουμε και κατασκευάζουμε την κατοικία του σήμερα» (διήμερο)
Το παρόν πρόγραμμα αποτελεί μια πρόταση για την ευαισθητοποίηση και τη βιωματική εκπαίδευση της μαθητικής κοινότητας στο πνεύμα μιας ανάπτυξης αειφόρου μη καιροσκοπικής. Απευθύνεται σε μαθητές/τριες των μεγαλύτερων τάξεων του Δημοτικού (Ε΄ και ΣΤ΄), του Γυμνασίου και του Λυκείου.
Στόχοι του προγράμματος
Γνωστικοί:
Να κατανοήσουν πως η παραδοσιακή αρχιτεκτονική δημιουργήθηκε μέσα στους περιορισμούς αλλά και τις δυνατότητες κάθε περιοχής, ως αποτέλεσμα ανθρώπινης σκέψης, εμπειρίας και παρατήρησης του φυσικού περιβάλλοντος.
Να αντιληφθούν πως στην παραδοσιακή αρχιτεκτονική τα στοιχεία που καθορίζουν τη μορφολογία των κτιρίων αλλά και τον τρόπο δομής των οικισμών, είναι το κλίμα, η μορφολογία του εδάφους, ο προσανατολισμός, η θέα και φυσικά οι κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες.
Να αναγνωρίσουν ότι ο τρόπος δομής των οικισμών γίνεται επίσης με γνώμονα τις τοπικές κλιματικές συνθήκες, ότι τα υλικά κατασκευής προέρχονται από το άμεσο φυσικό περιβάλλον και να κατονομάσουν ποια είναι τα υλικά αυτά.
Να κατανοήσουν πως οι βασικές περιβαλλοντικές αρχές που διέπουν την παραδοσιακή κατοικία μπορούν να εφαρμοστούν και στη δημιουργία νέων κατοικιών-βιοκλιματικών που θα καλύπτουν τις ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής.
Να γίνει κατανοητό πως η κατασκευή περιβαλλοντικά και ενεργειακά αποδοτικών κτηρίων είναι επιτακτική ανάγκη, μπροστά στην περιβαλλοντική κρίση που ολοένα εντείνεται, λαμβάνοντας υπόψη πως οι ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου που παράγονται από μια μέση κατοικία είναι διπλάσιες από αυτές που παράγει ένα μέσο αυτοκίνητο και πως σε ένα βιοκλιματικό κτίριο η εξοικονόμηση ενέργειας μπορεί να φτάσει έως και 80%.
Τέλος να κατανοήσουν πως κάθε εποχή πρέπει να παράγει διαφορετικές αρχιτεκτονικές μορφές βιοκλιματικών κτιρίων, σε συνάρτηση με τα ιδιαίτερα φυσικά διαθέσιμα, την τεχνολογία και τον δεδομένο πολιτισμό.
Συναισθηματικοί:
Να προβληματιστούν και να αναζητήσουν τους τρόπους με τους οποίους στην παραδοσιακή κατοικία επιτυγχάνονται οι βέλτιστες συνθήκες άνεσης στους εσωτερικούς χώρους μέσω της προσαρμογής της κατασκευής στα τοπικά κλιματικά δεδομένα.
Να διερωτηθούν για ποιούς λόγους τα υλικά κατασκευής στις παραδοσιακές κατοικίες προέρχονται από το άμεσο περιβάλλον.
Να αμφισβητήσουν το σημερινό τρόπο κατασκευής των οικοδομημάτων και να προτείνουν νέους εναλλακτικούς τρόπους.
Να ενθαρρυνθούν για την υιοθέτηση νέων μεθόδων περιβαλλοντικού – βιοκλιματικού σχεδιασμού και κατασκευής ενεργειακά αποδοτικών κτιρίων.
Ψυχοκινητικοί:
Να δουλέψουν ομαδικά, να αναπτύξουν σχέσεις, να επικοινωνήσουν, να προβληματιστούν.
Να σχεδιάσουν επί χάρτου την κατοικία στην οποία θα επιθυμούσαν να μένουν δίνοντας τους κατευθυντήριες γραμμές για λύσεις που στοχεύουν στη μειωμένη οικολογική επιβάρυνση.
Να σχολιάσουν και να εκφράσουν δημόσια τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της κατοικίας που σχεδίασαν.
Να εκφραστούν μέσα από την κατασκευή της ενεργειακής-βιοκλιματικής κατοικίας στην οποία θα επιθυμούσαν να μένουν χρησιμοποιώντας δημιουργικά τα υλικά μακέτας που θα τους δοθούν.
Να υποδυθούν ρόλους από διαφορετικές επαγγελματικές και κοινωνικές ομάδες οι οποίοι συμμετέχουν στο σχεδιασμό του δομημένου περιβάλλοντος.
Να ψυχαγωγηθούν και να απολαύσουν την επίσκεψη στον παραδοσιακό οικισμό της Παλαιάς Καβάλας.
Περιγραφή του προγράμματος:
Ημέρα πρώτη
Πρωί
Υποδοχή των μαθητών/μαθητριών.
Χωρισμός σε ομάδες με παιχνίδι – Παιχνίδι συνεργασίας και εμπιστοσύνης: «το σύνθημα ψηλά».
Εφοδιασμός των ομάδων με χάρτες, πυξίδες, φύλλα εργασίας.
Άφιξη στην παλιά πόλη της Καβάλας (οικισμός Παναγίας), περιήγηση, παρατήρηση και καταγραφή στα φύλλα εργασίας:
- Των στοιχείων για τα οποία επιλέχτηκε ο συγκεκριμένος χώρος για να κτιστεί ο οικισμός.
- Των στοιχείων της οργάνωσης της παραδοσιακής κατοικίας σε σχέση με τον προσανατολισμό της.
- Των φυσικών υλικών δόμησης της παραδοσιακής κατοικίας.
Ελεύθερη δράση για συλλογή φωτογραφιών.
Ημέρα δεύτερη
Πρωί
Άφιξη στο χώρο του ΚΠΕ.
Παιχνίδι ενεργοποίησης της ομάδας: «περιβαλλοντική μπουγάδα».
Παρουσίαση από τις ομάδες των στοιχείων που συλλέχτηκαν κατά τη διάρκεια της επίσκεψης στον οικισμό.
Παιχνίδι ρόλων από κοινωνικές και επαγγελματικές ομάδες που συμμετέχουν στο σχεδιασμό και την κατασκευή μιας κατοικίας (Αρχιτέκτονες, πολιτικοί μηχανικοί, οικοδόμοι, ιδιοκτήτες, εργολάβοι)
Συζήτηση – Προβληματισμός – Ενημέρωση σχετικά με τις αρχές της βιωσιμότητας που αναδεικνύονται από τις παρατηρήσεις που προηγήθηκαν και διέπουν την οργάνωση και δομή των παραδοσιακών κατοικιών. Συζήτηση-ενημέρωση για το πώς οι αρχές αυτές μπορούν να ενσωματωθούν στη δημιουργία μιας κατοικίας που καλύπτει τις ανάγκες του σύγχρονου τρόπου ζωής χωρίς να επιβαρύνει το περιβάλλον.
Σχεδιασμός – εικαστική έκφραση με τη τεχνική του κολλάζ και τη χρήση υλικών για τη χρωματική απόδοση του θέματος σε στρατσόχαρτα – από τις μαθητικές αμάδες μιας σύγχρονης ενεργειακής-βιοκλιματικής κατοικίας, με κατευθύνσεις και οδηγίες για τη σωστή οργάνωση και διαμόρφωση των εσωτερικών χώρων, σύμφωνα με τα συμπεράσματα της συζήτησης που προηγήθηκε.
Παρουσίαση των εργασιών των ομάδων.
Εργαστήριο κατασκευής – μοντάζ του μοντέλου μιας βιοκλιματικής κατοικίας, παρέχοντάς τους υλικά κατάλληλα για την προσομοίωση των δομικών στοιχείων της και κυρίως αυτών που αποτελούν τα βασικά συστήματα-τεχνικές αξιοποίησης των φυσικών πηγών ενέργειας και άλλων περιβαλλοντικών παραμέτρων. Η δραστηριότητα της κατασκευής θα υλοποιηθεί με παιχνίδι γνωστικό και ενεργοποίησης: «σέρφινγκ».
Παρουσίαση της εργασίας των ομάδων.
Αξιολόγηση του προγράμματος λαμβάνοντας υπόψη το γνωστικό, συναισθηματικό και ψυχοκινητικό υπόβαθρο που καλλιεργήθηκε κατά τη διάρκεια υλοποίησης του προγράμματος, με παιχνίδι κινήσεων στο χώρο: «ενέργεια».
